Liquid Castile Soap Gel

Το θαυματουργό μας ελαιόλαδο είναι η βάση αυτού του ημίρρευστου σαπουνιού, το οποίο θεωρείται ως το πιο φιλικό και απαλό για όλες τις επιδερμίδες, ιδανικό για την πιο ευαίσθητη βρεφική ηλικία, αλλά και για τις μεγαλύτερες που αναζητούν την καθαριότητα σε αγνή και περιποιητική σύνθεση. Είναι επίσης κατάλληλο ως απαλό καθαριστικό προσώπου και αποτελεί την βάση για σαμπουάν, shower gel, υγρό σαπούνι χεριών, ακόμα και για pet shampoo. Η συνταγή είναι της κας Angela Mills η οποία μαγειρεύει το ελαιόλαδο, δια της θερμής φυσικά μεθόδου, κάνοντας χρήση ποτάσας (ΚΟΗ), έτσι ώστε να έχουμε την ρευστή υφή του υγρού σαπουνιού που γνωρίζουμε. Το όνομα Castile για το υγρό σαπούνι ελαιολάδου, προέρχεται από την Ισπανική πόλη της Καστίλης, υπό την έννοια της ελαιοπαραγωγικής περιοχής (δηλαδή θα μπορούσε να λέγεται Κρήτη, Καλαμάτα, Θάσος, Χαλκιδική, Μυτιλήνη κλπ liquid soap, αλλά τον χαρακτηρισμό μας τον πρόλαβε η Καστίγια). Αν και έχω μαγειρέψει σαπουνάκι με την θερμή μέθοδο, αυτή ήταν η πρώτη φορά που έφτιαξα υγρό σαπούνι και αναλογιζόμενη την υπομονή που έδειξα στο πολύωρο μαγείρεμα, ίσως να ήταν και η τελευταία. Η ανταμοιβή για την υπομονή που θα δείξετε στη διαδικασία, είναι μια ήπια καθαριστική βάση, η οποία δεν απαιτεί τους δυο μήνες αναμονής που είναι απαραίτητοι για την θεραπεία του σκληρού σαπουνιού. Αυτή η βάση μπορεί με τις κατάλληλες προσθήκες να γίνει ότι σαπούνι θελήσετε, έτοιμο για δωράκι στα αγαπημένα σας πρόσωπα ή για να το κρατήσετε για τον εαυτό σας. Το ποστ είναι και πάλι τεράστιο, (έχει και πολλές σημαντικές λεπτομέρειες, τι να κάνω?) όσο τεράστια θα είναι και η υπομονή σας, αν μπείτε στον πειρασμό να το μαγειρέψετε. Πάμε για τη συνταγή…

Υλικά
454 ελαιόλαδο
85 g potassium hydroxide (ΚΟΗ)
170ml απιονισμένο νερό
30 σταγόνες essential oil της επιλογής σας*
Οι κανόνες ασφαλείας προηγούνται όλων. Την διάλυση της ποτάσας καλύτερα να την κάνετε σε εξωτερικό χώρο για να αποφύγετε την εισπνοή των αναθυμιάσεων. Το δέρμα σας καλυμμένο με ρούχο, μάτια και χέρια προστατευμένα με γυαλιά και γάντια αντίστοιχα, το ξύδι εύκαιρο στον πάγκο για εξουδετέρωση παντός ατυχούς συμβάντος, τα κατοικίδια και τα παιδάκια εκτός αρένας. Η πόρτα της κουζίνας ανοιχτή, ο απορροφητήρας στο τέρμα, προαιρετικά ξεσηκώστε τον ανεμιστήρα και βάλτε τον να φυσάει τις οσμές προς το παράθυρο. Βάλτε αν σας βρίσκετε και μια αντιασφυξιογόνα μάσκα που ήταν μαστ στην τραγωδία που ζήσαμε. Να μην παρασυρθώ όμως στην παρούσα στιγμή…

Μέθοδος
Ρίξτε το απιονισμένο νερό σε ένα πυρίμαχο σκεύος, κεραμικό ή πυρέξ. Προσθέστε προσεκτικά την ποτάσα. Ανακατέψτε και αφήστε μέχρι να διαλυθεί εντελώς η ποτάσα. Εντωμεταξύ, θερμαίνετε το ελαιόλαδο σε ένα τηγάνι. Μεταφέρετε το ζεστό, όχι καυτό, ελαιόλαδο στο crockpot of a slow cooker (υπάρχει και η εναλλακτική του μπαιν μαρι όπως θα δούμε παρακάτω) και πολύ προσεκτικά ρίξτε τη διαλυμένη ποτάσα στο έλαιο. Ανακατέψτε το μίγμα με το ηλεκτρικό μίξερ χειρός ή με το stick blender, ώσπου να εμφανιστεί πολύ συμπαγές ίχνος σαπωνοποίησης (stiff trace). Η Castile soap paste όταν έχει την σωστή πυκνότητα ίχνους σαπωνοποίησης, σχηματίζει μαλακές κορυφές σαπουνόπαστας, σαν χτυπημένη μαρέγκα.
Τοποθετήστε το καπάκι στην κατσαρόλα και βάλτε τον (?)αργό μάγειρα (slow cooker) σε λειτουργία. Βάλτε τον στην χαμηλή λειτουργία και αφήστε τον για τρεις ώρες ή μέχρι το σαπούνι να γίνει neutral. Στο τέλος του μαγειρέματος ελέγξτε το ΡΗ της σαπουνόπαστας. Αν είναι πολύ αλκαλική, την ξαναμαγειρεύουμε για ακόμα μισή ώρα και ξαναδοκιμάζουμε. Επαναλαμβάνουμε έως ότου η σαπουνόπαστα γίνει ουδέτερη.

Διαλύστε την σαπουνόπαστα: ζυγίστε την και βράστε το τριπλάσιο απιονισμένο νερό, πχ αν έχετε 500 g πάστας βράστε 1500 ml απιονισμένο νερό. Τα υγρά σαπούνια που φτιάχνονται από «μαλακά έλαια» χρειάζονται μεγαλύτερες ποσότητες νερού προς διάλυση συγκριτικά με αυτά που φτιάχνονται από «σκληρότερα» έλαια , διαφορετικά τείνουν προς την στερεοποίηση. Ρίξτε το βραστό νερό σ’ ένα τηγάνι και προσθέστε την πάστα σαπουνιού. Ανακατέψτε με σύρμα χειρός σε χαμηλή φωτιά για να διαλύσετε το σαπούνι. Όταν διαλυθεί, αποσύρετε από τη φωτιά και όταν πέσει η θερμοκρασία, προσθέστε τα αιθέρια. Βάλτε το υγρό σαπούνι σε γυάλινα δοχεία και αφήστε το σε ηρεμία (sequester- settle) για μια εβδομάδα, μετά από την οποία μπορεί να μπει σε μπουκάλια και να χρησιμοποιηθεί.

Αυτή ήταν η ακριβής συνταγή της Angela Mills, η οποία δεν αναφέρει την χρήση μπαιν – μαρί γιατί την θεωρεί μπελαλίδικη και πιο επικίνδυνη, αν κανείς δεν ελέγξει την θερμοκρασία και αρχίσουν να πετάγονται σαπούνια κατά το βράσιμο. Εγώ που δεν είχα τον slow cooker αλλά διάβασα και άλλους σαπωνοποιούς, όπως αυτόν, που δε μαγειρεύει σαπούνι ελαιολάδου γι’ αυτό και φαίνεται να έχει άλλη υφή στη φωτό, όμως η διαδικασία είναι παρόμοια, και αυτόν με τις διάφορες συνταγές, συνδύασα τις τεχνικές κάνοντας τα εξής:
Έβαλα στην πολύ μεγάλη χύτρα μου με τον πολύ βαρύ πάτο νερό και μέσα της έβαλα μια μικρότερη χύτρα με λεπτότερο πάτο, αλλά αρκετά βαθιά για να μην πετάγονται σαπούνια σε περίπτωση αύξησης της θερμοκρασίας, πράγμα που δεν έγινε ποτέ. Στη συνέχεια έβαλα το ζεσταμένο λάδι στη μικρή χύτρα και έριξα μέσα το διάλυμα ποτάσας. Άρχισα να ανακατεύω με το στικ μπλέντερ όπως έλεγε η συνταγή. Το μόνο που κόχλαζε ήταν το νερό του μπαιν μαρί. Μετά από 40 λεπτά περίπου άρχισε να εμφανίζεται ένα ψιλο-ίχνος σαν αραιός χυμός μήλου. Έχοντας διαβάσει και τους άλλους σαπωνοποιούς κατάλαβα ότι η προσπάθεια εξελίσσεται ομαλά. Επειδή όμως η υπομονή μου ελαττωνόταν, επιτάχυνα την διαδικασία με ασφάλεια. Τοποθέτησα μόνον τη μικρή χύτρα στην κεραμική εστία στην χαμηλότερη θερμοκρασία (1 από 6). Από εδώ και πέρα έκλεινα το καπάκι της μικρής κατσαρόλας για 15 λεπτά κάθε φορά, κι έπειτα ανακάτευα για 5 λεπτά με το μπλεντεράκι, ώσπου φτάσαμε την υφή μαρέγκας μετά από 2 ώρες περίπου... Συνέχισα τη διαδικασία για άλλη μια ώρα, έως ότου η σαπουνόπαστα έγινε σαν πηχτό ημιδιαφανές συμπαγές βούτυρο. Το εγχείρημα το ξεκίνησα απόγευμα και σ΄ αυτήν τη φάση έκλεισα το μάτι και το συνέχισα την άλλη μέρα, δίνοντάς του χρόνο να σταθεροποιηθεί και να δέσει καλύτερα. Την επόμενη μέρα, μετά από το τεστ αλκαλικότητας, κατάλαβα ότι έπρεπε να το μαγειρέψω κι άλλο. Αφού μετά από άλλη μια ώρα περίπου έφτασα γύρω στο ΡΗ 8 αποφάσισα να το κάνω πιο περίπλοκο, μιας και δεν ήταν μέχρι εδώ…

Χώρισα τα περίπου 1500 γραμμάρια πάστας που είχα, σε τρία μέρη. Το ένα μέρος από τα τρία και το πιο επιτυχές στην υφή όπως έλεγε η πρωταρχική συνταγή το διέλυσα μόνον σε νερό. Το μίγμα (από αριστερά προς τα δεξια στη φωτο) βγήκε σωστά σαν τζελ ρευστό και αδιάφανο, χαρακτηριστικό του ελαιολάδου όταν γίνεται τζελ, όπως έλεγε και η Άντζελα. Το δεύτερο μέρος το διέλυσα σε δυνατό έγχυμα χαμομηλιού (σαμπουάν για ανοιχτόχρωμα μαλλάκια), και το τρίτο μέρος το διάλυσα σε δυνατό έγχυμα ανθέων και φύλλων μολόχας- φασκόμηλου (σαμπουάν για σκουρόχρωμα μαλλάκια). Στις διαλύσεις με έγχυμα πρόσθεσα και ένα κουταλάκι συντηρητικό από σπόρους γκρέιπφρουτ. Αυτή η υφή βγήκε πιο γελώδης, σαν πηχτή κόλλα.

Αφού πέρασε η εβδομάδα ξεκούρασης, κι ενώ είχα διαβάσει για την προσθήκη βόρακα σε ποσοστό 5% του συνολικού βάρους του σαπουνιού για καλύτερη εξουδετέρωση των αλκαλίων και καλύτερη συντήρηση, ζύγισα το σαπούνι, το οποίο ξαναμπήκε στο τηγάνι, υπολόγισα το 5% του βάρους του σε βόρακα, τον διάλυσα σε λίγο βραστό απεσταγμένο νερό και το πρόσθεσα στο σαπούνι λίγο πριν βράσει. Το νέο μίγμα έβρασε για 2 λεπτά, όπως έλεγε η συνταγή. Όταν έγινε χλιαρό προς κρύο, πρόσθεσα τα αιθέρια σε ένα μέρος του σαπουνιού και γεμίζοντας τα μπουκαλάκια. Εκ των υστέρων θυμήθηκα πως είχα στην κατοχή μου και αυτές τις συνταγές και κατάλαβα ότι αδίκως εταλαιπωρήθην διαιρώντας το αρχικό μου μίγμα σε τρία μέρη, αλλά παθαίνοντας, μαθαίνεις…

Περιποιητικό του δέρματος σαμπουάν

3 σακουλάκια χαμομήλι
3 σακουλάκια μέντα
2 κ.σ. liquid Castile soap
1 κ.σ. ελαφρύ φυτικό λάδι

10 στγ. Αιθέριο έλαιο (3 τριανταφυλλο – 7 σανταλλόξυλο)

Ανακατέψτε όλα τα υλικά μέχρι να ενωθούν καλά. Αποθηκεύστε σε αεροστεγή συσκευασία και διατηρήστε σε θερμοκρασία δωματίου. Ανακινήστε πριν την χρήση. Απλώστε σε βρεγμένα μαλλιά και περιμένετε λίγα λεπτά πριν ξεβγάλετε με χλιαρό νερό.

Ενδεικτικά στα λιπαρά μαλλιά, παραλείπουμε το ελαφρύ έλαιο και αντικαθιστούμε τα αιθέρια με 4 στγ άρκευθου – 6 στγ πετιτγκρέιν, για την πιτυρίδα 4 στγ. μαλαλεύκα – 6 στγ γεράνι, θαμπά μαλλιά 4 στγ πατσουλί – 6 στγ παλμαρόσα, κανονικά μαλλιά 4 στγ λιβάνι – 6 πορτοκάλι, τριχόπτωση 5 στγ δεντρολίβανο – 5 στγ πιπερόριζα. Τα ίδια αιθέρια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τους ίδιους λόγους εφαρμοσμένα σε μάσκα από αμυγδαλέλαιο (20 ml ελαίου με 10 στγ αιθέρια, μασαζ σε στεγνά μαλλιά, τυλίγουμε με πετσέτα, αφήνουμε για 20 λεπτά, λουζόμαστε με το ως άνω σαμπουάν).
Πληροφορίες για τα αιθέρια από J. Harding- Αρωματοθεραπεία- Θεωρία και πράξη

Όπως καταλαβαίνετε, μ΄αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να φτιάξουμε σαμπουάν και αφρόλουτρα, σύμφωνα με τις ανάγκες και τις προτιμήσεις μας. Στο διαδίκτυο υπάρχουν πολλές πολλές συνταγές που έχουν ως βάση το castile soap και προσθήκες από αιθέρια, εκχυλίσματα, εγχύματα και έλαια.
Εδώ θα βρείτε έναν calculator, και όχι μόνον, για υγρά και στερεά σαπούνια. Το μαγείρεμα ήταν της υπομονής, αλλά στην πραγματικότητα δεν είχε καμία άλλη δυσκολία, αν εξαιρέσουμε το γεγονός ότι για την ικανοποίηση της περιέργειάς μου και της συνδυαστικότητας των συνταγών, χώρισα την τελική πάστα προς διάλυση στα τρία, πράγμα το οποίο δεν χρειάζεται να το κάνετε, αν μπείτε στον πειρασμό.
*Αν δεν θέλετε να δεσμεύσετε σε όλο το υγρό σαπούνι ένα συγκεκριμένο αιθέριο, μπορείτε να το προσθέσετε τμηματικά σε κάθε νέα σας δημιουργία που θα εμφιαλώνετε.
Κι ένα τελευταίο ίσως χρήσιμο tip:

Το τεστ αλκαλικότητας του κόκκινου λάχανου αντικαθιστά ικανοποιητικά την αγορά των πεχάμετρων, ευνοεί την τσέπη μας κατά την διάρκεια της οικονομικής κρίσης και έχει ως εξής: Ψιλοκόβουμε, όχι και όπως στην πολίτικη σαλάτα, ένα μικρό κόκκινο λάχανο. Το βάζουμε σε πυρίμαχο σκεύος και το σκεπάζουμε με βραστό νερό. Αφήνουμε για 20 λεπτά. Στραγγίζουμε και κρατάμε τον μωβ ζωμό. Τον κάνουμε παγάκια. Τα αποθηκεύουμε στην κατάψυξη. Όταν θέλουμε να ελέγξουμε την ουδετερότητα ενός υγρού σαπουνιού, παίρνουμε ένα παγάκι και το αφήνουμε να λιώσει σ’ένα διάφανο γυάλινο ποτηράκι. Παίρνουμε ακόμη ένα διάφανο γυάλινο ποτηράκι και το μισο γεμίζουμε με νερό. Ρίχνουμε μερικές σταγόνες μωβ χυμού στο ποτήρι με το νερό, το οποίο γίνεται ιδίου χρώματος. Διαλύουμε λίγη πάστα σαπουνιού στο ποτηράκι με το νερο-χυμό. Αυτό θα αλλάξει χρώμα. Αν το ΡΗ του σαπουνιού είναι ουδέτερο, το χρώμα θα κυμαίνεται μεταξύ μπλε και μωβ φάσματος. Αν το χρώμα είναι μεταξύ κίτρινου και πράσινου φάσματος το σαπούνι είναι αλκαλικό και πρέπει να ξαναμαγειρευτεί για άλλη μισή ώρα και να επανελεγχθεί εως ότου έχουμε το σωστό χρώμα. Ρίξτε μια ματιά κι εδώ:

Κόκκινο 1-3 : πολύ όξινο
Βιολετί 4-5 : αρκετά όξινο
Μωβ / Μπλε 6-9 : ουδέτερο
Πράσινο 10-11 : αρκετά αλκαλικό
Κίτρινο 12-14 : πολύ αλκαλικό

Στην φωτο πριν το λάχανο βλέπουμε στο κέντρο του καλαθιού την σούπερ προστατευτική κρέμα χεριών σε υπόλευκο χρωματισμό, να ακουμπά σ΄ένα μαύρο σαπούνι μαλλιών χέννας, που στηρίζεται στο μπλε μπουκαλάκι με το facial wash (με αιθέριο και έλαιο λεβάντας), το οποίο ακουμπά στο λευκό shower gel (ylang-ylang- λεβάντα για όνειρα γλυκά), το οποίο συνορεύει με το κρεμο-σαμπουάν (με έκχυμα φασκόμηλου- μολόχας). Το όλο καλάθι έχει διάφορα σουβενίρ, όπως ελαφρόπετρες από τη Νίσυρο, κρυστάλλους και κοχύλι από τη Σαμοθράκη, και λούφα-αγγουροκολοκύθι Θασίτικο...

Λίγες ηλιαχτίδες εμφανίστηκαν και πάλι καλοκαίρια ονειρεύομαι...